Stopaj vergisi günlük hayatta sık sık duyduğumuz bir kavram. "Faturanın stopajı ne kadar olacak? Nasıl hesaplanır bu stopaj?" ise sık sık karşılaştığımız sorular arasında. Peki stopaj tam olarak nedir? Stopaj vergisi işletmenizi ve faturalarınızı nasıl etkiliyor?
Yazımızı okumaya devam ederseniz stopaj vergisinin ne olduğu hakkında bilgi alabilir ve ihtiyacınıza göre stopaj vergisi hesaplamayı bizimle birlikte öğrenebilirsiniz.
Stopaj aslen bir vergileme şekli olarak; gelir ya da kurumlar vergisine tabi kazançlara uygulanır. En kapsamlı hali ile “gelir ya da kurumlar vergisine tabi olan bir kazanç tutarının işverenler veya vergi tevkifatı yapmaya sorumlu olan kişiler tarafından, ödeme esnasında, kanunlarda belirtilen oranlara göre ödeme tutarının bir kısmının korunarak, vergi dairesine iş yapan adına peşin olarak yatırılması” şeklinde ifade edilebilir.
En basit tanımı ile ise kaynakta kesilen vergi demektedir. Stopaj mekanizmasının temel amacı; vergi tahsilatını kolaylaştırmak ve özellikle düşük tutarlı matrahların dahi vergilendirilmesinin sağlanmasıdır.
Stopaj vergisi, Gelir İdare Başkanlığı tarafından belirlenen takvimdeki gelir veya kurumlar vergisine göre iki taksit olarak ödenebilir. Kira stopaj hesaplamaları her yıl mart ayında beyan edilirken, gelir vergisi kapsamındaki ödemesi ile mart ve temmuz aylarında yapılır.
Kira ödemelerinde stopaj indirimi yapılmasına yönelik 23 Aralık 2020 tarihli, 31343 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3319 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 31 Mayıs 2021 tarihine kadar kira stopaj oranı %20'den %10’a indirilmiştir. Bu tarihten sonra tekrar bir uzatma söz konusu olmazsa oran yine %20 olarak uygulanacaktır. Bu tarihe kadar brüt kira tutarı üzerinden %10 oranında stopaj uygulanması mümkündür.
Hangi gelirler üzerinden stopaj ile vergi kesintisi yapılacağı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. Maddesinde ve Kurumlar Vergisi 15 ve 30. Maddelerinde detaylı olarak sıralanmıştır. Bu maddeler incelendiğinde dikkati çeken husus ödeme türlerine göre “farklı stopaj oranları” uygulanmasıdır. Kesinti yapılan kalemleri özetleyecek olursak:
Yani, madde hükümlerinden de anlaşılacağı üzere gelir vergisi ve kurumlar vergisi kesintileri için tek bir orandan söz etmek mümkün değildir. Bu konuyla ilgili bir diğer önemli nokta ise stopajın, ödemenin “brüt tutarı” üzerinden, kanunlarda belirtilen oranlara göre hesaplanmasıdır.
Kanunlarda çeşitli stopaj oranları belirtilse de günlük hayatta ya da iş hayatında bu kesintiye en çok ücretlilere, ev ya da işyeri sahiplerine ve serbest meslek erbaplarına yapılan ödemelerden aşinayız. Farklı ödemelere ilişkin hesaplamalardan örnekler de aşağıda yer almaktadır.
| Ödemenin Türü | Vergi Kesintisi Yapacaklar | Oranı |
|---|---|---|
| Ücret Ödemeleri | İşverenler | Artan Oranlı Vergi Dilimleri Uygulanır. Stopaj oranı %15, %20, %27 ve %35 olarak farklılık gösterir. |
| Kira Ödemeleri | Kiracılar | %20 |
| Yıllara Sari İnşaat Yerleri | Hizmeti Alanlar | %3 |
| Serbest Meslek Erbaplarına Yapılan Ödemeler | Hizmeti Alanlar | %20 |
| Çiftçilerde Satın Alınan Zirai Mahsüller ve Hizmetler için Yapılan Ödemeler | Mahsulü / Hizmeti Alanlar | Borsaya tescil ettirilenlerde %2 , tescil ettirilmeyenlerde %4 |
Ayça Hanım iş yeri olarak kullanmak üzere, Ahmet Bey’in şahsına ait olan dükkanını , yıllık 120.000 TL net kira bedeli ile kiralamış ve kira bedelini 12/01/2020 tarihinde Ahmet Bey’e banka havalesi ile ödemiştir. Kira bedelinin vergilendirilmesi için Ayça Hanım ve Ahmet Bey’in yasal sorumlulukları nelerdir?
Yukarıdaki açıklamalar ışığında, bu örnekte Ayça Hanım ödemeyi yapan, Ahmet Bey ise ödemeyi alan taraftır. Net kira bedeli ise stopaj sonrası kalan bedel anlamına gelmektedir.
Ayça Hanım işyerini Ahmet Bey’in şahsından kiralamış olduğu için kira bedeline ait stopajı yasal süresi içerisinde muhtasar beyanname ile beyan etmek ve yine yasal süresi içerisinde ödemekle mükelleftir. Ayça Hanım ve Ahmet Bey imzaladıkları kira kontratında kira bedelini “net tutar” olarak gösterdikleri için kira bedeline ait stopaj hesaplanırken kira bedelinin ilk önce brüt tutarının hesaplanması gerekir.
Yıllık Net Kira Bedeli : 120.000 TL
Stopaj Oranı : % 20
Brütleştirme Formülü : Net Kira Bedeli / (1-0,2)
Brüt Kira Bedeli : 120.000 / 0,8 = 150.000
Stopaj (Kesinti) Tutarı : 150.000 x 0,2 = 30.000 TL
Ayça Hanım hesaplanan 30.000 TL kira kesintisini ödemeyi yaptığı ay olan Ocak Ayına ait muhtasar beyannamesinde yasal süresi içinde beyan etmeli ve ödemelidir. Örneğimizde kira tutarı yıllık bazda topluca ödendiği için ödeme tarihine ait beyanname dönemi içerisinde (Ocak ayına ilişkin muhtasar beyannamesinde) beyan edilmelidir.
Eğer, ödeme yıllık değil aylık bazda yapılırsa, aylık ödeme tarihleri dikkate alınarak muhtasar beyannamede aylık ya da üç aylık periyotlarda beyan edilmesi gerekir. Üç aylık muhtasar beyanname verilebilmesi için çalışan sayısının 10 kişiden az olması gerekmektedir.
Ödemeyi alan taraf olan Ahmet Bey ise şahsına ait işyerinden elde ettiği kira gelirini Yıllık Gelir vergisi Beyannamesi'nde beyan etmelidir. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ödenecek bir vergi çıkması halinde Ayça Hanım’ın Ahmet Bey adına ödediği 30.000 TL tutarındaki vergiyi mahsup edebilecektir.
Burada hesaplama yaparken dikkat edilmesi gereken nokta, Ayça Hanım’ın, iş yerini , Ahmet Bey’in şahsından kiralamasıdır. Eğer Ayça Hanım’ın kiralamış olduğu bu iş yeri Ahmet Bey’in şahsına değil de, Ahmet Bey’in sahip olduğu şirketine ait olsaydı (Ahmet Bey’in şirketinin aktifine kayıtlı olsaydı), bu durumda Ayça Hanım stopaj ödemeyecekti ve Ahmet Bey Ayça Hanım'a sahip olduğu şirket üzerinden “yıllık kira bedeli” faturası düzenleyecekti.
Bu durumda stopaj söz konusu olmadığı için Ayça Hanım herhangi bir beyanda bulunmayacak, Ahmet Bey ise şirketi adına vereceği Kurumlar Vergisi Beyannamesi'nin hesabından kira gelirini gelir olarak dikkate alarak vergilendirecekti.
Stopaj yolu ile vergilendirilen vergiler, ödemeyi yapan tarafından, aylık ya da üç aylık muhtasar beyanname ile ilgili olduğu ayı takip eden ayın 23. günü akşamına kadar beyan edilerek 26. günü akşamına kadar ödenir. Ödemeyi alanlar ise beyan edecekleri Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri üzerinde (takip eden yılın Mart ayının 25. gününe kadar) ya da Kurumlar Vergisi Beyannameleri üzerinde (takip eden yılın Nisan ayının 25. gününe kadar) hesaplanan ödenecek vergi tutarlarından, kesinti yoluyla daha önceden kendi adlarına, ödemeyi yapan kişi tarafından, devlete beyan edip ödenen bu vergileri, mahsup etme şansına sahiptirler.
Bu mahsup işleminin yapılabilmesi için stopaj yoluyla kesilen vergilerin ödemeyi yapan tarafından beyan edilip ödenmesi gereklidir. Aksi takdirde ortada beyan edilip ödenmiş bir vergi tutarı olmayacağından mahsup imkanı söz konusu olamaz.
Henüz e-malimusavir.org platform üyesi değilseniz, uygulamamızın ihtiyaçlarınıza cevap vermediğini 14 gün ücretsiz kullanarak test edebilir, memnun kalırsanız aboneliğe geçebilirsiniz.
