Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Nedir? Hangi Ürünlerde Uygulanır?

ÖTV, ülkemizde ilk olarak Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde gündeme gelmiş ve yine aynı amaçla 2002 yılında 4760 Sayılı Kanun ile kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Peki günlük hayatımızda karşılaştığımız bu vergi türü hangi alanlarda kullanılıyor? Ayrıntıları yazımın devamında…

Özel Tüketim Vergisi nedir?

Özel Tüketim Vergisi, belirli mal ve ürünler üzerinden alınan bir harcama vergisidir. Kesin olarak belirlenmiş değer (maktu) veya belli bir orana tabi olarak hesaplanır. Avrupa Birliği’nin bakış açısına göre ise bu verginin uygulanmasındaki amaç gelir elde etmekten ziyade sosyal fayda sağlamayı hedefler ve bu yüzden lüks tüketim maddeleri ile sağlığa ve çevreye zararlı mallara uygulanır.

Özel Tüketim Vergisinin özellikleri

• Yönetimi kolaydır. ÖTV’ye tabi mallar kısıtlı olduğu için ÖTV mükellefi sayısı diğer vergilerin mükellef sayısına nazaran oldukça azdır.
• Kapsamı sınırlıdır. ÖTV , ÖTV Kanununa ekli dört adet tarifede belirtilen mallar üzerinden alınır. Her mal ve hizmet için ÖTV söz konusu olmadığından diğer vergi türlerine nazaran kapsamı oldukça sınırlıdır.
• Hazineye katkısı fazladır. Hazinenin ÖTV hasılatı genel bütçe vergi gelirleri arasında hatırı sayılır bir yer almaktadır. Mükellef sayısının az ve uygulama alanın sınırlı olduğu düşünüldüğünde ÖTV’nin hazine gelirlerindeki önemi oldukça fazladır.

ÖTV'nin KDV'den farkı nedir?

ÖTV tek aşamalı bir vergidir, yani ilgili üründen ilk olarak alınan bir harcama vergisidir. ÖTV; konusuna giren mallar üzerinden, tek bir defaya mahsus olmak üzere, imalat, ithalat ya da ilk iktisap aşamasında alınır.

ÖTV’ye konu malların tekrar el değiştirmesinde yani ikinci el mal alımında yeniden ÖTV alınması söz konusu değildir. ÖTV ile KDV birçok açıdan benzese de bu özellik ÖTV’yi KDV’den ayıran en temel özelliktir.

ÖTV hangi ürünlerde uygulanır?

ÖTV Kanununun 4. maddesine ekli bulunan I, II, III ve IV sayılı tarifelere göre özel tüketim vergisi ötv belirli mal veya araçlar üzerinde uygulanır:

• Çevreye zarar veren akaryakıt ve yağ türevi ürünlerde,
• Lüks taşıtlarda,
• İnsan sağlığına zarar veren tütün ve alkol ürünlerinde,
• Beyaz eşya, kürk gibi lüks tüketim ürünlerinde uygulanır.

Kimler ÖTV mükellefidir?

ÖTV Kanununun 4. maddesinde Özel Tüketim Vergisinin mükellefi, bu kanuna ekli olan ve yukarıda da bahsettiğim:

• (I), (III) ve (IV) sayılı tarifelerdeki mallar ile (II) sayılı tarifedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler ile,
• (II) sayılı tarifedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenlerdir.

Mükellefiyetle ilgili yine aynı maddede "Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanuni ve iş merkezlerinin bulunmaması halleri ile gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tâbi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir," şeklinde bir açıklamaya da yer verilmiştir.

Özel Tüketim Vergisi beyannamesi ne zaman verilir?

• ÖTV (I) sayılı tarifede yer alan mallar için on beş günlük periyotlarda olmak üzere ayda iki defa, (III) ve (IV) sayılı tarifelerdeki mallar ile (II) sayılı tarifedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanların tesliminde, faaliyette bulunulan takvim yılının birer aylık dönemlerinde beyan edilir.
• Beyan edilen vergiler, (I) sayılı tarifedeki mallar için vergilendirme dönemini izleyen onuncu günü (1. dönem için her ayın 25. Günü , 2. dönem için takip eden ayın 10. günü akşamına kadar), diğer mallar için vergilendirme dönemini izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar mükellefin katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine verilir.
• (II) sayılı tarifedeki kayıt ve tescile tâbi mallara ait Özel Tüketim Vergisi beyannamesi, ilk iktisap ile ilgili işlemlerin tamamlanmasından önce bu işlemlerin yapıldığı yer vergi dairesine verilir ve vergi aynı günde ödenir.

İthalatta alınan vergi, ilgili gümrük idaresince hesaplanır ve gümrük mevzuatına göre kabul edilen beyanname veya diğer belgeler üzerine imza alınmak suretiyle mükellefe, kanunî temsilcisine veya gümrük müşavirine tebliğ edilir ve ithalat ile aynı zamanda ödenir.

Tarifeleri ilgili kanunun 22-46. sayfaları arasında bulabilirsiniz.

ÖTV tutarları ve oranları

Uygulanan ÖTV tutarları ve oranlarını merak ediyorsanız, Gelir İdaresi Başkanlığının ilgili sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

ÖTV istisnası nedir?

Yapılan kanun değişiklikleriyle gündeme gelmiş olan bu kavram, Özel Tüketim Vergisi alınması gereken bazı ürünlerden ÖTV alınmayacağı durumları belirtir. 2016 yılında Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 7 numaralı maddeye göre otobüs, taksi, minibüs veya dolmuş ile şehir için yolcu taşımacılığı yapan ya da kamyon ve kamyonet ile ticari yük taşıma hizmeti veren firmalar ÖTV istisnasından faydalanabilir. Bununla birlikte aşağıdaki istisnaslar ÖTV istisnası kapsamında değerlendirilir:

• Diplomatik istisna,
• Petrol arama amacıyla istisna,
• İhracat amacıyla istisna
• Türk Hava Kurumu alımlarında istisna,
• İthalat istisnaları,
• Kamu kurumlarında istisnalar,
• Güvenlik kuruluşlarının silah alımında yapılan istisnalar.

Vergi alanındaki gelişmeleri takip etmek ve yeni yazılarımızdan haftalık olarak haberdar olmak için e-malimüşavir.org Blog'u takip edebilirsiniz.